بیشتر قطعه های موجود در خودرو برای ما شناخته شده نیستند؛ بنابراین برای عملکرد بهتر، شناخت قطعات مهم ضروری است. شاتون چیست؟ یکی از این قطعات حائز اهمیت در خودرو، شاتون نام دارد که علی رغم کوچک بودن، نقش بسزایی داشته و اختلال در عملکرد آن باعث ایجاد مشکلاتی در خودرو می شود.
شاتون چه نقشی در خودرو دارد و رابطه آن با میل لنگ چیست؟ این قطعه مهم، وظیفه دارد تا ارتباط میل لنگ و پیستون را برقرار نماید و با حفظ این ارتباط، سعی می کند تا حرکت رفت و برگشتی پیستون را به حرکت دورانی یا چرخشی تبدیل کند. با آشنایی با این قطعه کوچک و وظایف آن می توانید بیشتر نسبت به امور لازم، جهت حفظ شاتون پرداخته و مانع از آسیب به این قطعه و قطعات مربوط به آن شوید.
شاتون چیست و چه وظیفه ای در خودرو ایفا می کند؟
قطعه شاتون چیست و چه وظایفی دارد؟ شاتون در واقع یکی از مهم ترین قطعه های موتور در خودرو به حساب می آید که وظیفه ارتباط بین میل لنگ و پیستون را دارد. این قطعه با حفظ این ارتباط، سعی می کند تا حرکت رفت و برگشتی پیستون را به حرکت دورانی یا چرخشی تبدیل کند.
علاوه بر این، موظف است تا میزان انرژی مورد نیاز، به منظور حرکت پیستون رو به بالا را برای تراکم بین مخلوط سوخت و هوا در محفظه احتراق را فراهم کند. در واقع شاتون نیروی مورد نیاز خود را برای به حرکت در آوردن پیستون، از میل لنگ می گیرد. بدین ترتیب وظیفه این قطعه، انتقال نیرو بین میل لنگ و پیستون و بالعکس آن است.
جالب است بدانید که شاتون در واقع، نیروی چرخشی به عمودی را توسط یاتاقان انجام می دهد.
شاتون از چه جنسی ساخته می شود؟
جنس شاتون چیست؟ این قطعه برای استفاده در موتور از جنس فولاد ساخته شده اند، به صورتی که مقاومت لازم در برابر حرارت و ضربات ناشی از حرکت های داخلی را دارد. گاهی ضربات موجود در موتور باعث شکستن شاتون می شوند؛ بنابراین این قطعه باید از جنسی با استحکام مناسب باشد تا بتواند حرارت و ضربات را به خوبی تحمل کند.
به صورتی که در برابر فشارهای وارد شده از سمت پیستون، هیچ گونه خمیدگی را تجربه نکند. گاهی اوقات شاتون از جنس آلومینیوم ساخته می شود و نسبت به نوع جنس فولاد خود، ارجعیتی ندارند. این قطعات از طریق روش ریخته گری فورجینگ تولید می گردند تا مقاومت و استحکامی بسیار داشته باشند.
ساختار و اجزای شاتون چگونه است؟
شاتون میله ای دارای دو سر بزرگ و کوچک در دو طرف خود است. این قطعه، علاوه بر سخت و مقاوم بودن تا حد امکان سبک و کم وزن طراحی می شود. استحکام بالای این قطعه کاربردی موجب مقاومت آن در مقابل فشارهای وارد شده از سمت پیستون و حرکات آن در هنگام رفت و برگشت می گردد. بخش های گوناگون این قطعه کاربردی، کم وزن و مقاوم شامل موارد زیر می شود:
|
سر کوچک (یاتاقان کوچک)
|
این قسمت به صورت یک تکه ساخته می شود و با بدنه یکپارچگی دارد. سری کوچک شاتون در تماس با پیستون بوده و توسط گژن پین به آن متصل می گردد. این سر کوچک در حقیقت یک یاتاقان را تشکیل خواهد داد و درون آن یک بوش قرار می گیرد. این بوش دارای جنس مسی یا برنجی است و از سایش سطح داخلی جلوگیری می نماید. ناگفته نماند که ضربه های پیستون در وهله اول با این بخش برخورد پیدا می کنند. |
| بدنه یا ساق |
بخش ما بین دو سر شاتون بدنه یا ساق می گویند که در فرایند ریخته گری با سر کوچکتر یا یاتاقان کوچک به شکل یکپارچه، مورد طراحی قرار می گیرند. این قطعه با قسمت بالایی یاتاقان بزرگتر به صورت یک تکه است. چنانچه یاتاقان بزرگتر هم از ظاهری یک تکه برخوردار باشد، کل بدنه به صورت یک پارچه تولید می گردد. ضربه ها و نیروی پیستون پس از یاتاقان کوچک به بدنه منتقل خواهد شد و توسط آن به یاتاقان بزرگ انتقال می یابد. |
|
سر بزرگ (یاتاقان بزرگ) |
متحرک شاتون در دو نوع ود تکه و یک تکه طراحی می شود و از طریق میل لنگ اتصال پیدا می کند. حرکت این بخش به چرخش میل لنگ منتقل شده و حرکت عمودی پیستون به میل لنگ، بنابراین تبدیل انرژی به حرکت چرخشی، موجب می شود تا چرخ ها به حرکت دربیایند. در درون این یاتاقان هم به منظور جلوگیری از سایش سطح داخلی آن با لنگ از بوش استفاده می شود. |
| شاتون یا یاتاقان متحرک دو تکه |
قسمت های مختلف شاتون محرک دو تکه، توسط دو پیچ و مهره به یکدیگر اتصال یافته و به آن کپه نیز می گویند؛ زیرا توسط دو پیچ و مهره به نیمه بالایی اتصال پیدا می کند. در این شرایط بوش داخل این یاتاقان هم به شکل دو نیم بوش در داخل آن جای داده می شود. |
| شاتون یا یاتاقان متحرک یک تکه |
برخی اوقات یاتاقان متحرک به شکل یک تکه مورد طراحی قرار می گیرد. در این شرایط با بدنه و ساقه شاتون هم به صورت یکپارچه خواهد بود. بدین ترتیب، با یک تکه بودن، ظاهر میل لنگ نیز دچار تغییر می شود. به ذکر است که بوش این گونه از یاتاقان ها نیز همچون غلتک های کوچک یا بلبرینگ درون آن به کار برده می شود. |
رابطه طول شاتون و دور موتور چگونه است؟
در واقع میزان طول شاتون و بلندی آن با قدرت و گشتاور موتور مرتبط است. طول بلندتر این قطعه باعث افزایش قدرت موتور شده، ولی دور موتور را کاهش می دهد. شاتون کوتاهتر، نیروی انفجار را با سرعت بیشتر انتقال می دهد و به دلیل طول کمتر، تعداد دفعات رفت و برگشت کمتری را طی می کند. اما این کاهش، تعداد نیروی منتقل شده را افزایش داده و هدر رفت نیرو را بالا می برد.
با این حال، این قطعات بلندتر، تعداد کمتری میل لنگ را حرکت می دهند و نیروی بیشتری را به میل لنگ منتقل می کنند. هر چرخش کامل میل لنگ با یک دور رفت و برگشت شاتون رخ می دهد به همین دلیل، شاتون های بلندتر با تعداد دور کمتری میل لنگ را چرخانده و دور موتور کمتری تولید می کنند.
مهم است که طول شاتون با موتور هماهنگ باشد؛ نباید شاتون های کوتاه در موتورهای با طول سیلندر بزرگ و بالعکس استفاده شوند.
شاتون چیست و نقش آن در یک نگاه
شاتون چیست؟ یک قطعه مهم در موتور خودرو است که وظیفه انتقال نیرو بین میل لنگ و پیستون را بر عهده دارد. این قطعه ارتباط میل لنگ و پیستون را برقرار می کند و با حفظ آن حرکت عمودی پیستون را به حرکت چرخشی تبدیل می نماید. برای نگهداری از این قطعه سرویس دوره ای خودرو ضروری است تا به دیگر قطعات مرتبط در موتور آسیبی وارد نشود. در صورت به مشکل خوردن این قطعه و عدم عملکرد درست خودرو در جاده، به امداد خودرو تهران یا شهر خود اطلاع دهید تا در اسرع وقت، متخصصین مجربی برای کمک رسانی به شما بفرستند.
