سنسور دریچه گاز

دریچه گاز یکی از قطعات خیلی مهم و حیاتی موتور خودرو در بخش مکش به حساب می‌ آید. وظیفه این قطعه تنظیم کردن میزان هوای ورودی به داخل سیلندرها عنوان می شود. هنگامی که راننده پدال گاز را فشار می‌ دهد، دریچه گاز باز می گردد تا هوای بیشتری به مجرای مکش و در نتیجه سیلندرها تزریق شود. دقیقا هم زمان با این فرایند، تزریق سوخت نیز افزایش پیدا می کند تا قدرت بیشتری تولید گردد. این قطعه را اجزای مختلفی تشکیل داده اند که سنسور دریچه گاز یکی از حیاتی ترین آنها به حساب می آید. این سنسور نقشی حیاتی در کار کردن صحیح موتور ایفا می کند و اگر خراب شود، مشکلات متعددی را برای ماشین شما ایجاد خواهد نمود. اگر سرویس دوره ای خودرو را به صورت منظم پیش ببرید، با خرابی ناگهانی قطعاتی مانند این سنسور رو به رو نخواهید شد.

آشنایی با سنسور دریچه گاز در خودرو

در خودروهای مجهز به سیستم سوخت رسانی انژکتوری، سنسور دریچه گاز (Throttle Position Sensor – TPS) نقش مهمی در کنترل و مدیریت سیستم موتور ایفا می‌ کند. این سنسور به طور مستقیم روی محور دریچه گاز نصب شده و با تغییرات در میزان گشودگی پولکی دریچه گاز، سیگنال‌ های متناسبی را به واحد کنترل الکترونیکی موتور (ECU) ارسال می‌ کند.

سنسور ECU با دریافت این داده‌ ها از سنسور TPS و همچنین سایر سنسورهای موتوری مانند سنسور دمای هوا IAT، سنسور فشار مانیفولد MAP و سنسور سرعت موتور، قادر به محاسبه میزان هوای ورودی به موتور خواهد بود. سپس با استفاده از این اطلاعات و همچنین اطلاعات سایر سنسورها مانند سنسور جریان هوا، ECU میزان سوخت تزریقی به موتور و زمان‌بندی جرقه‌ زنی را محاسبه و تنظیم می‌ کند تا بهترین عملکرد موتور را موجب شود. این فرایند پیوسته و برخط توسط واحد کنترل الکترونیکی ECU انجام می‌ شود تا پارامترهای کارکرد موتور در شرایط مختلف بهینه‌ سازی شوند.

پایه های سنسور دریچه گاز

پایه های موجود در سنسور دریچه گاز چیست؟ سنسور دریچه گاز TPS معمولا دارای 3 پایه یا پین برای اتصال و ارتباط با واحد کنترل الکترونیکی ECU است. این پایه‌ ها شامل پایه مثبت، پایه سیگنال و پایه منفی هستند. پایه مثبت، پایه مسئول تأمین ولتاژ مورد نیاز سنسور است. معمولاً این پایه به منبع برق 5 ولت متصل می‌ شود که از طرف ECU تأمین می‌ گردد. همچنین، پایه سیگنال (Signal) هم وظیفه انتقال داده‌ های سنسور را به ECU دارد. با تغییر موقعیت دریچه گاز، ولتاژ خروجی این پایه، متناسب با موقعیت دریچه تغییر می ‌کند و معمولاً این ولتاژ در محدوده 0.5 تا 4.5 ولت است. پایه منفی هم به عنوان مدار برای سنسور عمل کرده و به بدنه یا شاسی خودرو متصل می‌ شود.

هنگامی که سوئیچ خودرو روشن می‌ شود، ولتاژ 5 ولت به پایه مثبت سنسور داده می شود. سپس با تغییر موقعیت دریچه گاز توسط راننده، سنسور TPS ولتاژ متناسب را از پایه سیگنال به ECU ارسال می‌ کند. ECU با دریافت این اطلاعات قادر به محاسبه و تنظیم مقدار سوخت تزریقی و زمان جرقه زنی موتور خواهد بود.

انواع سنسور دریچه گاز ماشین

هر دو نوع سنسور دریچه گاز ماشین، پتانسیومتری و اثر هال، برای تعیین میزان باز شدن دریچه گاز و ارسال سیگنال به ECU استفاده می‌ شوند. در سنسور پتانسیومتری، یک مقاومت متغیر به شفت دریچه گاز وصل شده است. هنگامی که راننده پدال را فشار می دهد، موجب باز شدن دریچه می گردد. لذا، مقدار مقاومت تغییر پیدا خواهد نمود و سیگنال ولتاژی به ECU ارسال می‌ گردد. ECU از این سیگنال برای تنظیم میزان تزریق سوخت استفاده می‌ کند. در سنسور اثر هال، یک آهنربای کوچک روی شفت دریچه قرار دارد. با چرخش شفت، آهنربا از روی سنسور اثر هال عبور می‌ کند و سیگنال ولتاژ ایجاد خواهد کرد. ECU نیز از این سیگنال برای تنظیم تزریق سوخت استفاده می‌ کند.

سنسور پتانسیومتری در اکثر خودروها مورد استفاده قرار می‌ گیرد. اما در خودروهای اسپرت و مدل‌ های مجهز به موتورهای قدرتمند، سنسور اثر هال بیشتر به کار برده می‌ شود که به دلیل دقت و پاسخ‌ دهی بهتر سنسور اثر هال در شرایط دینامیکی است.

نحوه عملکرد سنسور دریچه گاز

سنسور دریچه گاز یکی از مهم‌ ترین سنسورهای موتور است که نقش کلیدی در عملکرد مناسب موتور دارد. این سنسور به طور دقیق میزان گشودگی دریچه گاز را اندازه‌ گیری و به واحد کنترل الکترونیک موتور (ECU) منتقل می نماید. زمانی که راننده پدال گاز را فشار می‌ دهد، دریچه گاز باز می‌ شود و سنسور این تغییر را اندازه گیری و به صورت ولتاژ متناسب به ECU ارسال می‌ کند. ECU بر اساس این سیگنال، مقدار سوخت تزریقی و زمان جرقه را محاسبه و به موتور می‌ فرستد. هر ECU با یک مدل خاص سنسور دریچه گاز سازگار است. در صورت استفاده از سنسور نادرست، ممکن است عملکرد موتور با اختلال مواجه شود.

علائم خرابی سنسور دریچه گاز

همانند هر قطعه دیگری، خرابی سنسور دریچه گاز هم دارای علائم و نشانه هایی است که  عبارتند از:

بالا بودن دور موتور حتی در حالت خلاص

دور موتور ماشین

یکی از علائم مهم و اصلی خرابی سنسور دریچه گاز ماشین، افزایش میزان دور موتور و گاز خوردن خودکار اتومبیل در حالت خلاص است. این موضوع ممکن است به علت کثیفی یا خرابی استپر خودرو هم ایجاد شود. از این جهت، ضروری است قبل از هرگونه اقدام برای خرید خودرو، ابتدا علت گاز خوردن ماشین را پیدا کنید.

کپ کردن ماشین در دور های ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰

اگر دور موتور در خودرو شما چیزی بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ بود و احساس کردید که ماشین به خوبی گاز نمی خورد و به اصطلاح موتور با مسئله خفگی درگیر شده است، باید سالم بودن حسگر دریچه گاز را مورد بررسی قرار دهید.

تاخیر و تعلل در گاز خوردن ماشین

اگر سنسور موقعیت دریچه گاز قادر به ایجاد ولتاژ کافی نباشد، موتور دور نخواهد گرفت. در چنین موقعیتی، وقتی راننده پدال گاز را فشار می دهد، خودرو با تاخیر بسیار زیادی و پس از چند ثانیه گاز می خورد.

تاخیر در کاهش دور موتور

علاوه بر موضوع تاخیر در گاز خوردن، اگر پایین آمدن دور موتور نیز با تاخیر صورت بگیرد، نشانه‌ ای قطعی از خرابی سنسور دریچه گاز به حساب می آید. این مشکل به سبب ارسال اطلاعات نادرست به ECU ایجاد می گردد که نیاز به بررسی و چکاپ دارد‌.

افزایش میزان مصرف سوخت

نشانگر سوخت ماشین

هنگامی که موتور خودرو گاز بخورد یا اگر دور موتور پایین نیاید، ECU تشخیص می دهد که دریچه گاز باز است. بدین جهت، کامپیوتر خودرو دستور می دهد تا سوخت بیشتری تزریق گردد. از این رو، مقدار مصرف سوخت افزایش چشمگیری را تجربه می‌ کند.

روشن شدن چراغ چک

چراغ چک خوردو

اگر اختلالی در پروسه سوخت‌ رسانی و احتراق به وجود بیاید، روشن شدن چراغ چک را به همراه خواهد داشت. خرابی و عملکرد غیر اصولی سنسور دریچه گاز جزو عوامل ایجاد اختلال در فرایند احتراق است. از این رو، چنانچه چراغ چک خودرو روشن گردد، خرابی حسگر دریچه گاز را به دنبال خواهد داشت. با این حال، روشن شدن چراغ چک به عوامل بسیاری وابسته است و تنها خرابی سنسور دریچه گاز نیست.

نتیجه گیری

سنسور دریچه گاز جایگاه ویژه و مهمی در کارکرد درست و منظم موتور ایفا می کند و اطلاع از اینکه سنسور دریچه گاز چیست، به رانندگان کمک بسیاری در شناخت دلیل بسیاری از مشکلات خودرو می کند. اگر سنسور دریچه گاز در خودرو به هر دلیلی دچار اختلال در عملکرد گردد، مشکلات زیادی برای ماشین به وجود می آورد. به این علت که خرابی این سنسور، سایر قطعات را درگیر می کند. به منظور جلوگیری از صدمات و خرابی های گسترده تر و بالا رفتن هزینه های تعمیر و نگهداری، توصیه می شود در اولین فرصت در خصوص بررسی این قطعه اقدام لازم را انجام دهید. برای این موضوع می توانید از امداد خودرو میلاد نیز کمک لازم را دیافت نمایید.